Tryb dochodzenia niezapłaconych należności pomiędzy przedsiębiorcami

Dochodzenie niezapłaconych należności nie zawsze jest prostym zadaniem. Wierzyciel jest związany w tym zakresie konkretnymi procedurami, szczególnie jeśli decyduje się skierować sprawę do sądu. Zupełnie inne warunki musi przy tym spełnić wierzyciel, który jest przedsiębiorcą niebędącym osobą fizyczną.

Dochodzenie roszczeń jako element działalności gospodarczej

Każda działalność gospodarcza, nawet ta najmniejsza, wiąże się z przeprowadzanymi transakcjami oraz zawieranymi umowami. W praktyce rodzi to dosyć często kłopoty z zapłatą należności ze strony drugiego kontrahenta lub opóźnieniami w płatnościach.

Przedsiębiorca, który w takich sytuacjach zyskuje pozycję wierzyciela, może żądać natychmiastowego uregulowania zobowiązania od swojego dłużnika tak naprawdę już dzień po przekroczeniu terminu płatności. Od tej pory ma także prawo do naliczania odsetek za zwłokę. 

Ustne wezwanie do uregulowania zobowiązania czasami jest skuteczne i dłużnik wykonuje swoje zaległe świadczenie. Jeśli tak się nie stanie, wierzyciel powinien przedsięwziąć odpowiednie kroki prawne i nie oznacza to natychmiastowego skierowania sprawy na drogę sądową.

1 krok przy dochodzeniu należności

Pierwszym krokiem przy dochodzeniu należności pomiędzy przedsiębiorcami jest zebranie odpowiednich dowodów w sprawie, nawet jeśli nie dojdzie do złożenia pozwu przeciwko dłużnikowi. 

Dowodami w przypadku roszczeń przedsiębiorców są wszelkie umowy oraz faktury VAT, które nie zostały uregulowane w całości lub odpowiedniej części. Stanowią one podstawę do żądania zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej. Dowodami ubocznymi może być wszelka korespondencja pomiędzy przedsiębiorcami (tak listowna, jak i elektroniczna), a także ewentualne zeznania świadków.

2 krok przy dochodzeniu należności

Zebranie dowodów pozwala na przejście do następnego kroku, jakim jest sporządzenie wezwania do zapłaty. Przedsiębiorca można tego dokonać samodzielnie, jak i przy pomocy firmy windykacyjnej lub kancelarii prawniczej. W związku z tym, że transakcje pomiędzy profesjonalnymi podmiotami gospodarczymi opiewają na ogromne kwoty pieniężne i nierzadko dotykają zagadnień podatkowych, warto w tym zakresie wspomóc się usługami specjalistów. 

Oczywiście sporządzenie wezwania do zapłaty, czy też przedsądowego wezwania do zapłaty, nie jest obowiązkowe przy dochodzeniu należności. Praktyka pokazuje jednak, że jest to istotny krok. Wezwanie do zapłaty poprzedza pozew sądowy, może więc zmotywować dłużnika do szybszej realizacji zaległości bez narażania go na koszty związane z postępowaniem sądowym lub egzekucją komorniczą. 

Pamiętajmy także, że nawet gdy wezwanie nie odniesie skutku i dłużnik w dalszym ciągu nie będzie chciał wykonać swojego zobowiązania, pismo to będzie stanowiło dobrą pozycję wyjściową dla przedsiębiorcy, jeśli zdecyduje się on na wniesienie powództwa o zapłatę. Wezwania świadczą bowiem o próbie ugodowego rozwiązania sporu – jeśli dłużnik nie zechce go przyjąć, sam staje się inicjatorem konfliktu, co w oczach sądu zmniejsza jego szansę na wygranie całej sprawy. Oczywiście im lepiej skonstruowane wezwanie do zapłaty, tym większa będzie jego wartość w sądzie.

3 krok przy dochodzeniu należności

Skierowanie wezwania do zapłaty może definitywnie zakończyć całą sprawę, jeśli jednak dłużnik nie zechce uregulować swojego zobowiązania, wierzyciel ma wówczas 3 możliwości działania:

• odpuścić całą sprawę – naraża go to jednak na straty,
• próbować w dalszym ciągu odzyskać dług z pominięciem procedury sądowej – samodzielnie lub przy pomocy firmy windykacyjnej,
• skierować sprawę do sądu poprzez wniesienie pozwu o zapłatę – może to zrobić samodzielnie, za pośrednictwem firmy windykacyjnej lub przy pomocy wynajętego prawnika.

Sporządzenie pozwu o zapłatę w przypadku transakcji dokonywanych pomiędzy przedsiębiorcami wymaga nie tylko spełnienia podstawowych warunków zawartych w Kodeksie postępowania cywilnego, ale także i posiadania sporego doświadczenia procesowego.

Sprawy gospodarcze są ze swej natury bardziej skomplikowane i wielowątkowe, opiewają także na ogromne sumy pieniężne. Przedsiębiorca, który nie posiada wiedzy lub doświadczenia prawnego, będzie miał trudność nie tylko z prawidłowym skonstruowaniem pism procesowych, ich opłaceniem, ale także i wyborem właściwego trybu procesowego (najczęściej pojawia się tutaj postępowania nakazowe lub upominawcze).

Wybór właściwego trybu postępowania sądowego jest istotny, pozwala bowiem na skrócenie czasu trwania całej sprawy, a niekiedy także na uniknięcie wizyty w sądzie (w konkretnych trybach nie przeprowadza się bowiem żadnych rozpraw, lecz postępowania niejawne). 

4 krok przy dochodzeniu należności 

Wydanie wyroku, na podstawie którego dłużnik musi uregulować zobowiązanie wobec swojego wierzyciela nie zawsze jest ostatnim krokiem w całej sprawie. Jeśli sądowy nakaz zapłaty nie zostanie wykonany, wierzyciel ma kilka możliwości działania:

• może samodzielnie próbować egzekwować daną należność – ta opcja jednak nie jest polecana, ze względu na nikłą szansę powodzenia,
• może oddać sprawę do firmy windykacyjnej, która samodzielnie zajmie się egzekucją zobowiązania na podstawie wydanego orzeczenia,
• może skierować sprawę do egzekucji komorniczej – to jednak wymaga poniesienia wstępnych opłat egzekucyjnych i sporządzania odpowiednich pism. Początkowo generuje to więc dodatkowe koszty, które przy skutecznej egzekucji będą jednak zwrócone wierzycielowi wraz z dochodzoną należnością. 

Czy przedsiębiorca może samodzielnie dochodzić swoich należności od dłużnika?

Dochodzenie należności od opornego dłużnika może być wieloetapowe. Przedsiębiorca, który decyduje się odzyskać swój dług nie powinien jednak zaprzestać swojej działalności. Jeśli firma jest spora, zaś zobowiązanych jest wielu, samodzielnie dochodzenie zaległych świadczeń może być problematyczne (chociażby ze względów czasowych).

Dodatkowym utrudnieniem może być także brak odpowiedniej wiedzy i doświadczenia prawnego. Będzie to widoczne szczególnie wtedy, gdy dłużnik zdecyduje się skorzystać z pomocy prawnej. Teoretycznie możliwa jest zatem sytuacja, w której uda mu się obronić i nigdy nie ureguluje swojego zobowiązania.

Wierzyciel – przedsiębiorca powinien więc rozważyć skorzystanie z pomocy prawnej w omawianym zakresie, zwłaszcza jeśli należności od nierzetelnego dłużnika opiewają na naprawdę spore kwoty, a zobowiązanie nie jest realizowane już od dłuższego czasu.